ONTMOETINGEN MET NEDERLANDERS

Het wordt vandaag een reisdag, maar wel een mooie.  Van Mzuzu naar Lilongwe langs het meer van Malawi.....  Bij een prachtige lodge aan het meer maken we een stop om te zwemmen en genieten van een heerlijke lunch met een flinke portie vis uit het meer en mango-juice. De mango's zijn overal rijp en zijn overvloedig verkrijgbaar langs de kant van de weg.  Boven het meer van Malawi ontstaan flinke cumuli, maar het buienstadium wordt niet bereikt. Net boven het water zien we een apart verschijnsel, het lijkt wel een dieselwolk, maar een schip is nergens te bekennen...... Het blijken lake-flies te zijn die in een wolk over het meer trekken..... Op het terrein van de logde zien we een Nederlandse vrachtwagen staan...... Nita, Wim en hun zoon Lieven uit Veldhoven trekken een jaar door Afrika, Three on tour. Geweldig.... dat zou ik ook wel willen doen. Ik mag een kijkje nemen in hun camper waar zoon Lieven van 12 vertelt dat ie naast dat ie van zijn ouders les krijgt, heel veel andere dingen onderweg leert en dat ie filmpjes maakt voor de KRO....Dat is toevallig, wij worden al de hele week gevolgd door Elly en Mark die voor KRO's  kruispunt een reportage maken over onze reis.....  Na de lunch hebben we nog een lange weg te gaan.... Onderweg stoppen we even om wat souvenirs te kopen.... en krijgen we van alles aangeboden.... mango's, pinda's, oliebollen en gebakken vogeltjes..... Onze chauffeur en onze gids zijn er gek op en kopen er een paar. Ook Arie, onze fotograaf en Jos, persvoorlichter van Cordaid willen wel een gebakken vogeltje proberen.... Ik waag mij er niet aan, heb al een paar dagen een rommelige buik...... Als we proberen te achterhalen wat voor vogeltjes het zijn, blijken het onze eigen trekvogels te zijn die in de herfst in grote getale helemaal naar Afrika vliegen om daar te overwinteren. Het blijkt dat bij aankomst ze in netten worden gevangen en hier in Malawi lekker worden opgepeuzeld.....  We vervolgen onze weg naar Lilongwe en zien een open vrachtwagen met daarop 10 op hun zij vastgebonden geitjes, klaar voor de slacht...... Geen diervriendelijke manier om je beesten te vervoeren....Als ik Oooh, wat zielig roep, moet onze chauffeur Vincent heel hard lachen. In Malawi gaan ze anders om met dieren dan in Nederland.  We komen op tijd aan in Lilongwe..... Helaas heeft de meteoroloog uit Blantyre van het Meteorologisch Instituut zich op het allerlaatste moment verontschuldigd... voor mij een teleurstelling.... ik had graag naast de verhalen van mensen uit de dorpen het verhaal over klimaatveranderingen van een deskundige willen horen....Na het diner bedanken we onze chauffeur en onze begeleiders voor de prima organisatie van deze trip. We hebben in 8 dagen tijd heel veel gezien en heel veel geleerd.  Via Leo ontmoet ik op de valreep Naut Leenders, werkend voor de VN. Sinds een maand of 4 werkt hij in Malawi aan disaster risk reduction. Hij vertelt mij dat naast steeds langer durende droogtes,  in het zuiden van Malawi, op het laagste punt ook overstromingen veel ellende brengen. De regentijd is op dit moment in het zuiden net begonnen en de eerste overstromingen zijn een feit. Op zit moment worden er al mensen geÎvacueerd.  Hij vertelt mij dat het uitbaggeren van de rivieren en het planten van bomen om erosie van de oevers tegen te gaan, heel veel ellende zou kunnen worden voorkomen, maar dat er gewoon weg geen geld is..... Hij nodigt mij en Jos uit om mee te gaan naar Mayke Huijbregts, zij werkt voor Unicef en is op dit moment verantwoordelijk voor een project dat grootouders financieel steunt kleinkinderen op te vangen waarvan de ouders door Aids zijn overleden.....Naut en Mayke werken al jaren in dit soort landen en hebben een goede kijk op ontwikkelingssamenwerking. Volgens Mayke moet in Malawi, een van de armste landen in de wereld de landbouw grootschaliger worden aangepakt om meer opbrengst te behalen waardoor de honger die er nog steeds  is, gereduceerd zou kunnen worden en moeten mensen de kans krijgen met kennis en geld kleine bedrijfjes op te zetten. In Malawi wordt bijvoorbeeld katoen verbouwd en meteen geÎxporteerd naar andere landen. Het zou beter zijn om de katoen in Malawi zelf ververwerken tot kleding waardoor er meer aan kan worden verdiend..... Natuurlijk zijn ziektes zoals Aids ( ik heb zelf gezien dat dat in de dorpen 1 op de 6 mensen treft) en malaria heel veel slachtoffers maken. En het probleem dat het klimaat verandert, komt daar gewoon nog eens bij...... De mensen die toch al zo kwetsbaar zijn, al zoveel problemen hebben.... krijgen het nog moeilijker omdat ze afhankelijk zijn van die ene periode in het jaar dat er regen valt...... En als die periode korter en onbetrouwbaarder wordt, wordt het nog moeilijker om te overleven....Toch heb ik het idee dat de kleine projecten van Cordaid waarbij mensen uit de gemeenschap met behulp van kennis en een beetje geld zich kunnen aanpassen aan langere perioden met droogte, wel degelijk helpt. Veel steun van de overheid is niet te verwachten. De overheid heeft namelijk zelf geen geld. Het geld dat door verschillende ontwikkelingsorganisaties uit verschillende landen binnenkomt, moet echter niet zomaar worden gebruikt. Door Cordaid en door Unicef wordt goed gekeken of projecten ook op langere termijn werken......  Morgen vliegen we terug via Lusaka enNairobi naar Amsterdam. Ik kijk terug op een drukke, gezellige en zeer nuttige week waarbij ik heel veel geleerd heb.... Klimaatveranderingen treft ons allemaal, maar niet iedereen tegelijk. Het toch al zware leven door ziektes en armoede wordt nog zwaarder door het veranderende klimaat. Enerzijds moeten er harde afspraken worden gemaakt in Kopenhagen over de vermindering van Co2, wereldwijd. Anderzijds heb ik met eigen ogen gezien dat het aanpassen aan de veranderende weersomstandigheden in arme landen zoals Malawi kennis vergt en veel geld kost.  De rijke landen die het meest vervuilen, moeten de armsten in de wereld financieel ondersteunen zichzelf weerbaar te maken...

MINDER BRANDHOUT EN HERBEBOSSING

Vandaag is onze laatste project dag. Morgen reizen we langs het meer van Malawi naar Lilongwe, waar ik in het hotel een ontmoeting heb met een meteoroloog van het meteorologisch instituut in Blantyre.  Voordat we weer een paar uur gaan hobbelen, ga ik in het internetcafÈ in Mzuzu kijken of ik mijn verhalen op de site kan krijgen...... en het lukt....  Kunnen de achterblijvers weer ons verhaal volgen..... Voor het internetcafÈ staat een jongen zelfgemaakte kaarten, armbandjes en kleine houten olifantjes te verkopen.  Mathias heeft de beste deal als hij 40 armbandjes tegelijk koopt voor 7500 kwata. We stappen de bus in voor weer een lange en vooral stoffige tocht. Ten noorden van Rumphi is het erg droog.....  Ik zit vandaag met Connie op de achterbank en komen af en toe helemaal los van de bank als we door een kuil rijden. Bovendien worden we helemaal vies. Binnen een uur is de achterkant van onze T-shirts rood van het stof en voelt ons haar aan als stro. De tocht voert door een prachtige vallei met diep ingesleten, droogstaande rivieren.  Op het heetst van de dag zien we twee stofstormen (dustdevils). Die zien er altijd spectaculair uit, het rode stof wordt wervelend de hoogte in geslingerd met plastic zakjes die mensen hier gewoon op straat neergooien. Ze lijken op tornado's maar zijn het niet. Ze ontstaan doordat warme lucht vrij plotseling opstijgt .... Ze komen ook wel in Nederland voor op een warme voorjaarsdag boven droge akkers. Veel later dan gepland, we werden verwacht om 8.00 uur en het is inmiddels 11.30 uur.... komen we bij de kerk aan die door de week wordt gebruikt als kinderopvang voor kinderen jonger dan 5 jaar.  Als onze bus komt aanrijden, beginnen tientallen vrouwen weer te zingen dat ze blij zijn dat wij komen... iets wat ik me niet zo goed kan voorstellen. Wie zit er nu te wachten op een bus vol blanken met fototoestellen...... Maar wij komen van een hulporganisatie en geven geld..... Het is de bedoeling dat we in de kerk bij groepjes kinderen gaan kijken. Er wordt net zoals bij ons op de peuterschool vooral gespeeld, maar er wordt ook een beetje Engelse les gegeven en natuurlijk weer gedanst. Dansen wordt met de paplepel (of in dit geval met de moedermelk... we zien regelmatig jonge moeders hun baby de borst geven) ingegoten. Na de peuters, van wie er velen aids-wees zijn, rijden we naar een grote boom elders in het dorp.  In de schaduw zitten van 15 omliggende dorpen de chiefs, netjes aangekleed met een zwarte, enigszins Indisch uitziende tulband op.  Na de gebruikelijke toespraken en bedankjes mogen we met de mensen zelf praten. Sommigen uit onze groep komen met mensen aan de praat die Aids hebben, anderen hebben een gesprek met de vrijwilligers die door Cordaid worden opgeleid om bij Aids-patienten thuiszorg te verlenen.... Ik  heb open gesprek met een dan de jongere, redelijk engels sprekende Chiefs. In zijn dorp hebben 10  van de 60 mensen het hiv-virus..... Aids is echter niet het enige probleem, malaria veroorzaakt de meeste doden. Vooral jonge kinderen sterven aan deze door muggen overgebrachte ziekte..... want voor een simpele klamboe is geen geld als je maar 3 dollar per maand te besteden hebt.  Aids en malaria zijn aan de orde van de dag. Het grootste probleem is echter het gebrek aan schoon drinkwater.   Drinkwater wordt opgepompt met behulp van waterpompen die je om de zoveel kilometer wel ziet staan. De meeste waterpompen zijn sinds een jaar of 5 niet meer bruikbaar. Door de klimaatsveranderingen, de steeds langer durende droogtes, is het grondwaterpeil zover gezakt dat je heel diep moet boren.  In de regentijd die nu zou moeten beginnen (helaas zie ik ook vandaag weer geen goeie buienwolken groeien...) worden de rivieren wel weer gevuld, maar dat water is niet bruikbaar als drinkwater.  Regenwater opvangen is geen optie, de opvangbakken zijn niet te betalen....  Het valt mij op dat heel veel mensen hier weten wat klimaatveranderingen zijn.... ze vertellen helaas allemaal een ander verhaal. Het meest opvallende wat deze Chief mij vertelt over het veranderende klimaat is dat de regentijd niet alleen korter wordt ( later begint en eerder ophoudt) maar dat de regens  totaal onvoorspelbaar lijken te zijn.  Als ik vraag of hij wel eens naar de weersverwachting luistert, begint hij te lachen...... Een televisie hebben ze hier niet, het weer op de radio is veel te globaal en alleen voor de grote steden. In dit afgelegen dorp, het lijkt wel het einde van de wereld, kijken ze naar de lucht en als dat niets oplevert ,wordt er gebeden om regen..... Na de lunch met opnieuw weer maÔspap, rijst, pompoenblad en een soort goulash van geit of kip wordt er een stukje toneel opgevoerd waar vooral de inwoners van het dorp (inmiddels zit vrijwel het hele dorp onder de boom) om moeten lachen.  Het gaat over het omgaan van aidswezen. Die worden door familie behandeld als slaaf en krijgen niets te eten.  Dit soort toneelstukjes zijn bedoeld om mensen een spiegel voor te houden. Helaas is het de realiteit voor aidswezen.... Tenslotte reizen we verder naar een dorpje waar men niet kookt op open vuur, maar op van klei gebakken ovens. Die werken veel efficiÎnter, in plaats van 10 stukken hout, worden nu nog maar 3 stukken hout voor de bereiding van een maaltijd gebruikt....  Zo hoeven er minder bomen worden gekapt en hoeven de vrouwen ook minder met het zware hout te schouwen. Het leuke van deze ovens is dat ze zelf kunnen worden gebouwd in minder dan 1 dag..... Achter in het dorp is men ook goed bezig. Er wordt niet alleen voedsel verbouwd, maar er worden ook bomen gekweekt..... Het herbebossen van de droge grond is hard nodig. De bomen zullen in de toekomst de verdamping tegengaan en het vocht beter vasthouden......  Ik wordt helemaal blij van deze kleine, doch zeer effectieve projecten die met behulp van Cordaid worden opgestart..... en stap voldaan de bus weer in.  Het is weer een paar uur hobbelen naar onze uitvalbasis in Mzuzu.... Na een opfrisbeurt in het hotel vetrekken we met schone kleren naar een Indisch restaurant. Het eten is fantastisch; naan, chapati, verschillende curry 's en als toetje lassie......

SWINGENDE KERKDIENST....

Het is zondag. We bezoeken vandaag een kerkdienst ten noorden van Rumphi, nog verder naar het noorden en moeten dus weer een flink eind met de bus. Om niet te laat te komen, hebben we om 7.45 uur met onze chauffeur afgesproken, maar die is te laat. Wat blijkt; er is deze week een tekort aan diesel in Malawi en er staan lange rijen bij de benzinetankstations. Uiteindelijk vertrekken we om 8.15 uur richting het noorden. Het eerste deel van onze reis gaat over de verharde weg, daarna wordt het weer hobbelen. Bij de cash and carry kopen we kaarsen en komen rond 10.00 uur aan bij een openluchtkerk. Tussen de bomen zitten honderden mensen op ons te wachten op harde houten bankjes. We gaan tussen de mensen inzitten en dan begint de 3 uur lange dienst waarin het een en al zang en dans is. Ik zit tussen twee jonge moeders met kinderen op hun schoot en zij doen precies voor hoe ik mij moet bewegen. In vergelijking met hun, ben ik een stijfe hark. Na een hartelijk welkom van de priester is de beurt aan ons, wij gaan ook zingen.... en zingen het bekende slalom chaverin... vrede in heel de wereld.... Wij doen ons best, maar het klinkt en swingt natuurlijk niet zoals de Malawianen..... Daarna volgt het dopen van de pasgeborenen. Ook in deze gemeenschap is het opvallend hoeveel kleine kinderen er rondlopen..... Er worden een stuk of 10 kleine baby's gedoopt in de brandende zon. In deel mijn flesje water met de jonge moeders die naast mij zitten. Na de lange dienst, waarbij ik mij overigens geen minuut heb verveeld (heb alleen weer een houten kont gekregen) is er weer lunch met Zumi, rijst, allerlei onduidelijke stukken vlees en gelukkig ook weer bonen en pompoenblad. Ik ben niet de enige die het vlees laat staan en zo denken de Malawianen dat de meeste Nederlanders vegetarisch zijn.... Na een uitgebreid afscheid waarbij foto's worden gemaakt en adressen worden uitgewisseld (ze willen allemaal geld of naar Nederland komen...) vertrekken we met de bus naar een wildpark. We verheugen ons op leeuwen en olifanten, maar krijgen het eerste half uur alleen maar vliegen te zien die gemeen steken. De ranger van het park vertelt ons dat het tse-tse vliegen zijn. Maar onze eigen chauffeur zegt dat het gewone vliegen zijn en dat we nergens bang voor hoeven te zijn..... Om de vliegen buiten de bus te houden, draaien we alle raampjes dicht. Dit is echter geen succes. De temperatuur van de bus loopt in no-time op tot boven de 40 graden en lijkt het wel alsof we in een sauna zitten. Ondertussen zien we everzwijnen, hert-achtigen, buffels en een grote leguaan, maar geen leeuwen of olifanten..... Wel vinden we voetstappen van olifanten en enorme hopen olifantenshit....... We mogen, onder leiding van de rangers, die met geweren achter ons aanlopen, uit de bus en lopen over een ingedroogd meer naar het water en zien een enorme kudde nijlpaarden..... Nijlpaarden schijnen gevaarlijk te zijn, maar de rangers vertellen dat als ze in het water liggen er niets aan de hand is....... We geloven de rangers en kijken in het prachtige licht van de ondergaande zon naar deze fantastische dieren..... Het water waar de nijlpaarden in zwemmen, staat in deze tijd op z'n laagst. Als volgende week de regens beginnen, en dat hopen we maar, zal de verdroogde grond veranderen in een groene weide. Uiteindelijk loopt het hele meer vol........

SAMENWERKEN AAN HET OPHOGEN VAN DE DAM

We hebben opnieuw een lange dag voor de boeg en het ontbijt is om 6 uur. Ik heb geen moeite met opstaan, het is hier zo vroeg licht... Het ontbijt bestaat uit droge witte boterhammen, blue band en 2 gebakken eieren. Met de bus gaan we weer naar Malembo, anderhalf uur hobbelen over een oververharde weg. Ik zit achter in de bus tussen onze tolk Alex en de Chief van het dorp. Alex is de meest communicatieve, zijn engels is prima en ik denk dat hij de waarheid vertelt. Een van de problemen is namelijk dat als je twee mensen dezelfde vraag stelt, je twee verschillende antwoorden krijgt. Maar Alex geloof ik wel. We bezoeken vanochtend een volgend Cordaid project. Een natuurlijk meerdat met regenwater wordt gevuld en een dam, gebouwd in 1932, maar volledig verwaarloosd. Met behulp van Cordaid is er een gemeenschappelijk project opgezet waarbij verschillende dorpen bij zijn betrokken. Elke week moet een van de meewerkende dorpen mankracht leveren om een dag aan het ophogen van de dam te werken. Dat gebeurt door klei in kruiwagens te scheppen en die boven op de dam aan te stampen. Het doel is om de dam elk jaar met 40 cm te verhogen en het meer verder uit te diepen zodat de regen die tijdens de regentijd tussen november en april valt op te vangen en te gebruiken in de droge tijd. Het water wordt niet alleen gebruikt voor irrigatie van gewassen, maar ook als drinkwater voor het vee. Als het meer weer diep genoeg is, kunnen er zelfs vissen in zwemmen. Ik vind dit een prima aanpassingsproject tegen de droogte die steeds langer duurt. Ik denk dat het ook goed is dat mensen gestimuleerd worden om samen te werken. Zo voelen zij zich samen verantwoordelijk en wordt het project hopelijk in de toekomst onderhouden. Na het bezoek aan de dam, waar opnieuw een heleboel mensen voor ons zijn samengekomen, wordt er in het dorp bij de dam voor ons gekookt. Ik kan het niet laten om even in de kookpotten te kijken.... Op een open houtvuur wordt een flinke emmer zumi (maispap, lijkend op stopverf) gemaakt. Als de vrouwen mij zien aankomen, mag ik ook even roeren, maar ik doe dat natuurlijk niet goed en wordt compleet uit gelachen... In twee andere kookpotten zie ik duidelijk de restanten van een geit en worden kippenboutjes voor dat ze door en door worden gaargekookt eerst omwonden met ingewanden. Ik ga vandaag maar weer voor vegetarisch....... Gelukkig zijn er ook bruine bonen en gestoofd pompoenblad. Bij de waterpomp zie ik zuster Rita met een emmer op haar hoofd. Zij is helemaal in haar element, heeft jaren lang in Zambia gewerkt en geniet. Ondanks haar leeftijd van 73 jaar is zij een van de meest energieke mensen in onze groep. Ze is overal van op de hoogte, is betrokken en kan met haar ervaring ons een hoop leren... Tijdens het koken worden we opnieuw vermaakt met zang en dans. Nu de jonge vrouwen aan het koken zijn, zijn het de grootmoeders die een act doen en er zijn twee Chiefs die in prachtige luipaardvellen en speren dansen onder begleiding van een heleboel trommelaars. Het eten smaakt beter dan gisteren en ik heb geen last van mijn maag. Om 15.00 uur worden we door het hele dorp uitgezwaaid. We moeten nog naar de markt in Jenda. Het urenlang hobbelen in de bus is niet alleen vermoeiend, je wordt er behoorlijk vies van. De rode grond stoft door de bus heen.... mijn licht blauwe blouse is aan het eind van de dag roodbruin. Als ik onder de douche stapt, denk ik eerst dat er bruin water uit de kraan komt.... maar het komt van mezelf.... Op de markt in Jenda ga ik op zoek naar Malawiaanse stoffen, de doeken die de vrouwen hier als rok gebruiken. Het zijn prachtige kleurige waxprints, soms gemaakt bij Vlisco in Helmond, maar er zijn ook prachtige inlandse stoffen, ik wordt er helemaal hebberig van....en neem voor thuis heel wat meters mee... Ik denk dat de man uit de stoffenwinkel een maand lang niet meer hoeft te werken.... Tegen half vijf vertrekken we weer naar Mzuzu, waar we verwacht worden aan het diner met de Cadecom mensen (de samenwerkingsorganisatie van Cordaid ter plekke). Als we aankomen, is er slechts een kwartier tijd om het ergste stof weg te vegen.... de dames van Cadecom zijn echter helemaal in avondkleding.......Sommige heren in onze groep kunnen hun ogen niet thuishouden......

ZANG, DANS EN EEN AFRIKAANSE LUNCH...

Vannacht minder goed geslapen. Mijn buurvrouw Anneke ook. Zij dacht dacht dat ik lag te snurken, ik dacht dat zij het was. Het blijkt dat tussen onze kamers in, in het halletje, iemand heeft geslapen en heeft liggen snurken... We ontbijten vroeg, om 6 uur, want we hebben weer een lange rit voor de boeg. We bezoeken vandaag in de buurt van Mzimba een Cordaid project. De rit verloopt deels over een verharde weg door een gebied dat totaal is plat gebrand. Een triest gezicht. Gisteren vertelde de bisschop dat mensen de bossen in brand steken om er daarna brandhout van te maken om te koken. Vandaag krijgen we twee andere verhalen te horen; mensen steken de bossen aan "just for fun" wat ik niet geloof.... en het verhaal dat het een protestactie is tegen projectontwikkelaars uit rijkere buurlanden die de grond kopen .... Ik weet niet welk verhaal ik moet geloven... Het tweede deel van de rit na Jenda is onverhard. De weg is een en al kuil en bobbel en er staan enorme plassen op de weg. Soms zijn de plassen zo diep, dat onze chauffeur eerst even uitstapt, om te kijken of het wel kan..... maar stuurt daarna met precisie onze derde of vierde hands Mazda bus nuit China om de plassen heen. De rit duurt uiteindelijk geen 2, maar 4 uur. Ondertussen zijn we wel gewend dat de tijdsinschatting die onze gids maakt met twee moet worden vermenigvuldigd....Uiteindelijk komen we op het heetst van de dag, het is ruim 30 graden en de zon staat loodrecht boven ons, bij het Malembo project aan en worden ontvangen door vrouwen en kinderen die ons al zingend en dansend begeleiden naar de akkers. Cordaid heeft er voor gezorgd dat vrouwen uit de dorpen collectief het land bewerken en met behulp van irrigatie niet een keer per jaar tijdens de regentijd, maar twee en soms zelfs drie keer per jaar kunnen oogsten. Verder worden er naast mais, het belangrijkste voedsel, ook andere gewassen geteeld, die droogte-bestendiger zijn. Een prima aanpassing aan om lange droge periodes te overleven.... Het ziet er allemaal veel netter en efficiënter uit dan de akkers die we tot nu toe langs de weg hebben gezien. De vrouwen gaan na het oogsten samen naar de markt waar zij een veel hogere prijs kunnen vragen dan wanneer ze individueel zouden gaan.... Ik denk dat zit een prima project is, en ik zie alleen maar blije mensen.... De Chief van het dorp, die als enige met gepoetste schoenen in pak met stropdas loopt, vertelt dat er vroeger tegen het einde van de droge tijd geen voedsel meer was, dat mensen ondervoed raakten en uiteindelijk ook stierven. Door irrigatie van water die met een trap pomp wordt opgepomd, is men minder afhankelijk van de regen in de regentijd en kan met de steeds langer durende droge periodes beter overleven. Ik mag zelf ook even aan de slag met gieter en schoffel. De vrouwen en kinderen lachen mij uit....Ik hoor ze denken..... een blanke, rijke mevrouw uit een ver land.... wat doet zij hier..... Nu we wat langer tussen de mensen verblijven, wordt de sfeer gemoedelijker en durf ik voorzichtig een paar foto's te nemen van de kinderen. Sommigen zijn pas 3 of 4 jaar oud en slepen op hun rug hun broertje of zusje mee..... Het leven is hier verre van gemakkelijk, en toch blijven ze vriendelijk lachen... Het wordt pas echt leuk als ik op mijn digitale camera kan laten zien hoe ze op de foto staan. Nu wil iedereen op de foto.... en staan ze in de rij voor mij.... Als ik in mijn tas nog een mueslireepje vind (reservevoedsel...) en die in stukjes breek om te verdelen, komen er uit alle hoeken en gaten kleine kinderen aangerend. Ik heb nooit genoeg voor iedereen en vind het vreselijk dat ik sommige kinderen moet telleurstellen.... We worden uitgenodigd voor de lunch in een echt afrikaans dorpje met kleine huisjes (hutjes) die we in het Afrika museum bij Nijmegen ook kunnen zien. Weer worden we met zang en dans ingehaald en ik voel me een beetje prinses Maxima..... Terwijl de rest van het dorp buiten toekijkt, krijgen wij binnen in een van de huisjes een feestmaal. De mensen uit dit dorp zijn erg arm, moeten rondkomen van minder dan 3 dollar per maand en eten vrijwel nooit vlees. Nu staan speciaal voor ons enorme schalen met geit en kip op tafel De maïspap (zumi) ken ik nog uit Ghana, waar ik 20 jaar geleden ben geweest.... Het is net stopverf, maar het is niet vies. Ik neem een klein stukje kip. Zuster Rita, jarenlang in Zambia geweest, vertelt dat we ons bord niet hoeven leeg te eten, maar dat we het vlees wel moeten nemen..... Na het eten van de kip, krijg ik meteen last van mijn buik..... het zal wel tussen mijn oren zitten...... want de zumi, de rijst, het sausje van okra's en het gestoofde pompoenblad zijn best lekker..... Ik voel mij enigszins bezwaard als we weer naar buiten stappen. De mensen hebben hier niets dan wat ze aanhebben en een huisje waar vrijwel niets in staat... Ik vraag aan onze gids hoe de mensen naar ons kijken, of ze niet boos of jaloers zijn op ons.... blanken met geld en kansen..... Hij zegt dat de mensen hier heel erg blij zijn dat dat wij van zo ver helemaal naar hun toekomen...... Ik kan het niet helemaal geloven...

BIJ DE BISSCHOP OP BEZOEK

Ik heb geslapen als een roosje..... Was ook wel een beetje op na de reis van gisteren . Als ik uit het raam kijk is het grijs. Het is afgelopen nacht flink gaan regenen. Na het ontbijt vertrekken we met onze bus naar de bisschop van Mzuzu. Daar worden wij met alle egards ontvangen als een high powered deligation..... De bisschop weet dat klimaatveranderingen een grote impact hebben op de Malawiaanse bewolking, maar dat de Malawianen ook verkeerd bezig zijn... Er wordt massaal hout gekapd en platgebrand.... dat hebben we gisteren met eigen ogen gezien. Dat doen de mensen omdat ze nog steeds op open vuur hun voedsel bereiden. Koken op zonne-energie is hier bekend, maar dat is veel te duur voor de meeste mensen . Een andere (minder duurzame) oplossing is het koken op parafine. Maar ook deze brandstof is duur en kun je niet overal kopen. Het koken op parafine en het koken op meer efficiente houtkachels wordt gestimuleerd door de Malawiaanse overheid, maar in de praktijk komt dat nog niet van de grond. Malawi is een van de armste landen van de wereld. Ook electriciteit is een probleem. Het aanleggen van electriciteit kost meer dan een jaarsalaris. In de buurt van kerken worden echter nu wel zonne-collectoren geplaatst..... Tijdens de synode van Afrikaanse bisschoppen in Rome, begin oktober, waar 244 bisschoppen uit Afrika aanwezig waren , werd veel aandacht besteed aan klimaatveranderingen in Afrika. De bisschop van Mzuzu voegde daar zelf aan toe dat Malawi ook iets moet doen tegen de ontbossing en dat als er wateropvangplaatsen worden geplaatst door heel het land en er tijden de droge tijdens geirrigeerd kan worden, het voedselprobleem dat in Malawi een enorm probleem is, voor een groot deel kan worden opgelost. Na de lunch, alweer met chicken en rice..... bezoeken we een schooltje waar weeskinderen les krijgen van vrijwilligers.... De kinderen staan er een beetje verlegen bij, zingen voor ons een welkomslied en dragen een paar gedichten op. Zij voelen zich niet echt prettig in hun oude afgewassen kleren. Ik voel mij ook enigzins ongemakkelijk in mijn nette jurk tot over de knie, die ik speciaal voor de bischop heb aangetrokken. Daarna rijden we over een hobbelige onverharde weg naar een van de projecten om een boerderij te bezoeken. Daar worden boeren uit omliggende dorpen geleerd hoe ze kippen moeten houden voor het vlees en de eieren en de mest te gebruiken op het land. Op twee veldjes waar mais wordt verbouwd, kunnen we het effect van irrigatie zien. De mais die niet geirrigeerd wordt, staat er een beetje zielig bij, de mais die met behulp van een waterslang uit de ernaast gelegen rivier wordt bevloeid, doet het uitstekend...... Aan de grond zal het niet liggen, de rode klei die onder onze schoenen vastplakt, is buitengewoon vruchtbaar.... Op weg naar huis, komen we langs het weeshuis dat Ben Ponti, een tandarts die de jaren 70 heel lang gewerkt heeft in Malawi. Het is een prachtige accomodatie, de kindertjes zijn ondanks dat zij geen van allen een vader of moeder meer hebben, blij. Dat is het meest opvallende wat ik tot nu toe in Malawi heb gezien..... a big smile en een en al gastvrijheid..... ondanks alle ellende. Vanochtend heb ik 1000 pennen en vulpotloden aan een van de malawiaanse mensen van Cordaid gegeven.... Ik kreeg wel drie keer een hand en werd meteen uitgenodigd om te komen eten...... De regen van vanochtend heeft in de middag plaats gemaakt voor de zon. Meteen gaat de temperatuur omhoog en verschijnen de stapelwolken boven het prachtige Afrikaans landschap. Tot buien komt het niet.... gelukkig maar want er is afgelopen nacht en vanochtend meer dan genoeg gevallen. Te weinig is niet goed, maar te veel ook niet. Het zijn de extremen die het de mensen hier zo moeilijk maken om te overleven.....

EEN VERMOEIENDE REIS

Een vermoeiende reis van 24 uur brengt mij en de 16 andere deelnemers aan deze reis via Nairobi (Kenia) en Lilongwe via een 6 uur durende busreis naar het noorden van Malawi, naar Mzuzu. In het vliegtuig naar Nairobi zit ik naast de 78 jarige zuster Riet uit Alkmaar. Na 26 jaar is zij terug in Afrika waar zij ruim 13 jaar als verpleegkundige in een ziekenhuis in Kenia heeft gewerkt. Beeldend vertelt zij mij over de tijd dat ze ondervoede kinderen hielp, brandwonden behandelde omdat de mensen in hun hutjes altijd een open vuur stookten, over malaria, spinnen en slangen…. Zij weet hoe het leven is in Afrika. In Malawi worden we ontvangen door Father George. Deze geestelijke was afgelopen zaterdag ook op de startdag van Cordaid Vastenaktie en deed zijn verhaal over de impact van klimaatveranderingen in Malawi. “Vroeger begon de regentijd in oktober en was dat de tijd dat mensen gingen zaaien. Tegenwoordig komen de regens niet voor november. Soms stoppen ze en beginnen ze pas echt in december. Als je als boer te vroeg zaait en er komt geen regen, dan zit je goed fout!” Bij aankomst op het vliegveld in Lilongwe ( waar we onverwachts ook nog de aankomst van prins Charles uit Engeland meemaken) zie ik ’s ochtends om half 10 al Castelanuswolken. De atmosfeer is hartstikke vochtig, als ik van de vliegtuigtrap afloop ben ik meteen nat van het zweet. Op de thermometer op het vliegveld zie ik al 29 graden staan. Dat worden buien…… We stappen de bus is die ons de komende week zal vervoeren, niet erg comfortabel. De stoelen hebben geen vering en er is geen airco…. Op weg naar Mzuzu over een verharde, doch enigszins bobbelende weg kijk ik om mij heen. Dit is Afrika…. Overal mensen op straat, heel veel kleine stoffige winkeltjes met van alles en nog wat, straatverkopers met bananen, tomaten in mooie torentjes, kleine dorpjes met huisjes van baksteen met daarop een rieten dak. Heel veel kinderen….. op blote voeten. Malawi is een van de armste landen in de wereld. En ik zie overal kleine akkertjes. Ik kijk of ik al iets zie groeien…. Maar ik zie nog niet veel. Kennelijk wacht men met zaaien ondanks het feit dat de regens vorige week zijn begonnen…. Dat zie ik aan de grote plassen naast de weg en de opbollende reuze Cumuli die zich in de loop van de ochtend ontwikkelen…. Tot wel 16 km hoog, mijn medepassagiers zijn bereid om naar mijn gratis cursus wolkenherkenning in de tropen te luisteren. Als wij tijdens de lunch het in de verte horen rommelen en er plotseling een koude wind op steekt (outflow) weet ik dat er een flink bui in de buurt zit. We vervolgen onze weg naar het noorden en de lucht wordt steeds donkerder, maar tot meer dan een paar spetters op de voorruit van ons busje komt het niet. We rijden verder door een bergachtig gebied met naald- en eucalyptusbomen…. Deze worden echter massaal gekapt en platgebrand omdat met het hout nodig heeft om op te koken en men de grond voor landbouw wil gebruiken….. Een beetje triest gezicht tegen zonsondergang om 18.00 uur. We rijden om 18.45 uur eindelijk Mzuzu binnen en worden ondergebracht in Mzuzu lodge. Geen 5 sterrenhotel, maar voor mij prima. Boven het bed hang als een klamboe en uit de douche komt een piepstraaltje koud water…… Na een voedzame maaltijd met alweer chicken en 2 bier val ik uitgeteld op bed. Gelukkig is de matras niet zo hard als de stoel in de bus. Ik heb vandaag wel een houten kont gekregen…..